دیپلماسی انرژی ایران و قدرت‌های بزرگ در خلیج فارس |
 |
 |
|
20 آذر 1390 |
||||
|
انرژی و به طور مشخص نفت و گاز، یکی از مؤلفه‌های تأثیرگذار در تولید ثروت و قدرت در جهان کنونی به شمار می‌رود. اقتصاد جهانی با همه تحولاتی که در دوران پس از جنگ سرد در آن به وجود آمده همچنان به نفت و گاز وابسته است و امروزه امنیت انرژی در صدر مسائل جهانی قرار گرفته است. علت این امر روشن است: انرژی نیروی محرکه توسعه برای کشورهای صنعتی و رشد اقتصاد جهانی می‌باشد. ذخایر انرژی، به ویژه نفت، در بسیاری از مناطق جهان در حال افول می‌باشد و همزمان مصرف انرژی در حال افزایش است و هنوز چشم‌انداز روشنی در خصوص استفاده از منابع انرژی جایگزین و قابل رقابت در این عرصه وجود ندارد. به همین جهت، مصرف‌کنندگان عمده انرژی و قدرت‌های بزرگ به منظور تأمین امنیت انرژی تدابیر و جهت‌گیری‌های ویژه‌ای را در سیاست‌های انرژی خود لحاظ کرده‌اند. تدابیر و سیاست‌های اتخاذ شده توسط قدرت‌های بزرگ اقتصادی بر حسب موقعیت و شرایط‌شان متفاوت است. تنوع بخشی در منابع انرژی و مسیرهای انتقال انرژی، صرفه‌جویی داخلی، و نیز تلاش در جهت کاهش وابستگی به واردات انرژی به خصوص از مناطق بی‌ثبات از جمله این تدابیر می‌باشند. وضعیت بازار نفت و اهمیت مقوله امنیت انرژی، موجب شده است که منابع انرژی در خلیج فارس بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند. برخی بر این باورند که این منطقه در ٥٠ سال آینده می‌تواند انرژی قابل اتکایی را برای مصرف‌کنندگان جهانی به ویژه قدرت‌های بزرگ و در حال خیزش تأمین کند و از این‌رو سیاست‌های انرژی بازیگران عمده نظام بین‌الملل همچنان تمرکز ویژه‌ای بر این منطقه خواهد داشت؛ امری که در شکل‌دهی به مختصات بازار انرژی و امنیت آن بسیار حائز اهمیت است. از سوی دیگر، ایران به عنوان کشوری که همواره خط‌مشی مستقلی را دنبال می‌کرده است، در وضعیت کنونی بر آن است که همچنین از انرژی به عنوان ابزاری برای تعامل سازنده نیز بهره گیرد. روشن است که هدف از این امر، کمک به دستیابی به اهداف سیاست خارجی است. با توجه به ضرورت ایجاد توازن میان نفوذ قدرت‌های بزرگ در منطقه و تداوم خط‌مشی مستقل از سوی ایران، نیاز به نوعی دیپلماسی خاص در زمینه انرژی بیش از پیش احساس می‌شود. ماهیت و ویژگی‌های این دیپلماسی پرسشی است که این مقاله تلاش می‌کند به آن پاسخ دهد. در این راستا، مقاله حاضر به وضعیت بازار نفت و جایگاه نفت حوزه خلیج فارس، امنیت انرژی و سیاست قدرت‌های بزرگ و نهایتاً دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در زمینه انرژی می‌پردازد.  دانلود مقاله
|
