فتوای رهبری در مورد سلاح‌های تخریب جمعی: سرچشمه، اهمیت و تأثیرات

از سال ١٣٩١ (٢٠١٢)، وجود، اعتبار و ماندگاری فتوای مقام معظم رهبری علیه سلاح‌های تخریب جمعی، از سوی برخی مطبوعات غربی مورد سؤال قرار گرفت و با نگاهی غیرعلمی نفی شد. این مقاله در پی بررسی علمی سؤال مزبور و دریافت پاسخ صحیح به آن است. افزون بر ارائه منابع و متون فتوا که حکمی شرعی ـ حکومتی است به ریشه‌های تاریخی و استحکام منطقی آن نیز توجه شده است. هدف از این کار، ارائه اطلاعات درست و روشن و بررسی چرایی صدور چنین حکمی، اهمیت و اعتبار آن و دریافت نسبت آن با اصول و قوانین بین‌المللی است. ارتباط آن نیز با برخی از مهم‌ترین مشکلات مربوط به صلح و امنیت بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته است. در این زمینه، به بررسی کم‌وکیف همسویی‌های فتوا، به‌ویژه در بعد حقوقی، با اصول بین‌المللی منع اشاعه و خلع سلاح هسته‌ای پرداخته‌ایم. این بررسی نشانگر آن است که فتوای مزبور، هم بر پایبندی ایران به منع سلاح‌های تخریب جمعی تأکید دارد و هم در چارچوب ترتیبات بین‌المللی پادمان هسته‌ای، بر حق غیرقابل انتزاع ایران به توسعه علمی و فناوری و استفاده صلح‌آمیز از انرژی و فناوری هسته‌ای توجه دارد. همچنین، در موارد مهم چندی، تعهد پذیرفته‌شده از سوی ایران به‌واسطه این فتوا، از جامعیت و ماندگاری ماهیتاً برتری نسبت به ان.‌پی.تی برخوردار است و لذا می‌تواند به‌عنوان زیربنای مستحکمی برای ساخت و توسعه اعتماد بین‌المللی نسبت به برنامه هسته‌ای ایران و نیز در حکم پشتوانه‌ای قوی و ماندگار در حمایت از اصول بین‌المللی منع سلاح‌های تخریب جمعی تلقی شود. با توجه به نقش تعیین‌کننده آن نسبت به برنامه هسته‌ای ایران، لازم است در سطح ملی، سازوکار قانونی و اجرایی یافته و نیز در عرصه تعاملات بین‌المللی به‌نحوی برتر مورد بهره‌برداری قرار گیرد.