04 November 2010
مقدمه
در آغاز قرن بیست‌ویکم، امنیت کشورها به طور فزاینده‌ای وابسته به امنیت منابع طبیعی آنها خواهد بود؛ امری که امروزه تحت عنوان «امنیت طبیعی» از آن نام برده می‌شود. در شرایط کنونی، اقتصاد مدرن جهانی برای پاسخگویی به انتظارات رو به رشد یک جمعیت جهانی رو به افزایش، وابسته به دستیابی به انرژی (نفت و گاز و...)، مواد اولیه، آب آشامیدنی و زمین قابل کشت می‌باشد.
در عین حال، مصرف فزاینده این منابع طبیعی پیامدهایی را دربر دارد؛ پیامدهایی چون تغییرات آب و هوا، از بین رفتن تنوع طبیعی و... که می‌تواند به نوبه خود امنیت تمامی کشورهای جهان را به مخاطره اندازد.
بنابراین، امنیت طبیعی در نهایت به معنای وجود عرضه کافی، قابل اطمینان، قابل تأمین مالی و پایدار منابع طبیعی به اقتصاد جهانی است. این نیازهای جهانی ایران را به عنوان یکی از عرضه‌کنندگان اصلی منابع طبیعی به جهان، در جایگاه حساس‌تری قرار می‌دهد؛ به‌طوری‌که شکل دادن و پاسخگویی به چالش‌های نوظهور در منابع طبیعی، در یک فضای در حال تغییر راهبردی را ایجاب می‌کند. در این بین، جایگاه استراتژیک ایران به عنوان عرضه‌کننده عمده نفت و گاز، با توجه به شرایط در حال تحول جهانی، این امکان را به کشور می‌دهد که با بهره‌گیری از این جایگاه، پایگاه امنیت خویش را در منطقه تقویت کند.
بی‌شک می‌توان ادعا کرد، در پرتو توجه فزاینده به حوزه نفت، مسئله اقتصاد گاز ایران به عنوان یکی دیگر از پارامترهای قدرتمند این کشور برای اثرگذاری بر عرضه انرژی جهان و متقابلاً اقتصاد جهانی مغفول مانده و بسط و گسترش آن به عنوان یک منبع صادرات کشور، در مقابل مصرف غیرمعقول داخلی، به فراموشی سپرده شده است. این در حالی است که کشور قطر توانسته با برنامه‌‌ریزی و سرمایه‌گذاری در این عرصه، از ایران گوی سبقت را برباید و همگام با روسیه، از صادرکنندگان عمده این منبع طبیعی به جهان شود. بنابراین پرداختن به مسئله صادرات گاز ایران، چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ امنیت ملی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تحقیق حاضر سعی دارد نقش صنعت گاز را در تأمین امنیت ملی ایران در جهانِ در آستانه تغییر تبیین نماید و با مقایسه سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه صنعت گاز در سه کشور دارای ذخایر عمده گاز در جهان، دورنمایی از آینده بازار این کالا ارائه دهد.
در بخش دوم این مقاله به بررسی پارادایم جدید انرژی در جهان پرداخته خواهد شد و بخش سوم، به بحث توسعه و چشم‌انداز آینده صنعت گاز در سه کشور روسیه، قطر و ایران اختصاص دارد. در بخش چهارم نیز به نتیجه‌گیری خواهیم رسید.
منبع: کتاب مجموعه مقالات همایش ملی نفت و سیاست خارجی آبان ١٣٨٩
Download
