جریان تصوف در آسیای مرکزی، قفقاز و روسیه؛ راهکارهای بهره‌مندی ایران

کشورهای آسیای میانه، قفقاز و روسیه اهمیت ژئوپلیتیکی خاصی برای ایران دارند؛ به این دلیل که نزدیکی جغرافیایی، تجربه‌های مشترک تاریخی و پیوندهای عمیق فرهنگی، ضرورت شناخت جریان‌های مختلف اسلامی را جهت بهره‌گیری از آن در راستای منافع ملی و دینی اجتناب‌ناپذیر کرده است. قدرت‌های فرامنطقه‌ای فعال در حوزه مطالعاتی مذکور، به‌دلیل فضای باز سیاسیِ پس از فروپاشی شوروی و گسترش موج اسلام‌خواهی، همواره درصدد ایجاد نفوذ در منطقه برآمده‌اند. از جمله حرکت‌های اسلامی فعال در منطقه که در طول تاریخ (از بدو ورود اسلام تابه‌حال)، همواره نقش مهمی در میان مردم منطقه داشته، جریان تصوف است که به‌رغم تضاد و مبارزة حکومت کمونیستی با چنین جریاناتی، هنوز نزد بسیاری از مردم کشورهای منطقه محبوبیت داشته و مانع مهمی برای گسترش فعالیت‌های وهابیت و القاعده در منطقه به‌شمار می‌رود. با توجه به این موارد، نگارندگان درصدد هستند ضمن بررسی نقش تاریخی تصوف در گسترش اسلام در این مناطق، به جریان‌شناسی تصوف و شناخت رقبای ایران در نحوة مواجهه با تصوف بپردازند تا در نهایت بتوان با ارائه راهکار، برنامة هوشمندانه‌تری را در خصوص استفادة بهینه از این جریان در گسترش فرهنگ شیعی و ایرانی اتخاذ نمود.