سازوکارهای بین‌المللی و میزان بازدارندگی آنها در نقض حقوق بشر

Print E-mail
دکتر حسین مهرپور
29 April 2011

یکی از موضوعات مهم دنیای امروز که مایه نگرانی جامعه بشری در دهه اول قرن بیست‌ویکم است، نقض فراگیر حقوق بشر در سراسر جهان، توسط دولت‌های مختلف، نسبت به اتباع خود و یا دیگر ملیت‌ها و اقوام است. تمهیدات مختلف بین‌المللی مشخصاً پس از جنگ جهانی دوم و تأسیس سازمان ملل، برای جلوگیری از نقض حقوق بشر یا کم‌کردن دامنه آن، اتخاذ شده است. این تمهیدات و سازوکارها به‌اختصار عبارت است از: تدوین و تصویب اسناد متعدد بین‌المللی، تبیین موازین و مفاهیم حقوق بشر، سوق دادن دولت‌ها به سمت تصویب آن اسناد، ایجاد التزام و تعهد قراردادی برای اجرای آنها و نیز تأسیس نهادهای گوناگون نظارتی و اجرایی که جدیدترین آنها شورای حقوق بشر و دیوان کیفری بین‌المللی است. جز دیوان کیفری بین‌المللی که می‌تواند تصمیمات اجرایی بازدارنده بگیرد، سایر سازوکارهای نظارتی، از ضمانت اجرایی لازم برخوردار نیستند. دیوان کیفری بین‌المللی هم با وجود پذیرش اهمیت و مثبت بودن آن، عملاً بازدارندگی لازم را در مقابل نقض بی‌شمار حقوق انسان‌ها از سوی انواع دولت‌ها در گوشه‌وکنار دنیا ندارد. در این فضای تیره‌وتار و نومیدکننده باز هم باید دل‌سوزان، انسان‌دوستان و طرف‌داران واقعی حقوق بشر از تلاش بازنایستند و به‌منظور عرفی کردن و آمره کردن قواعد اساسی حقوق بشر مجاهدت بیشتری کنند.